Jacqueline Cramer was tijdens Balkenende IV minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Momenteel is zij professor in duurzaam ondernemen en is ze bezig om in samenwerking met andere partijen innovatieve processen op gang te brengen. Zij vertelde ons hoe de grootste trends voor ondernemers eruit zien.

Welke grote trends zie jij?

‘‘Duurzaamheid is een belangrijke trend, maar er zijn er nog meer. Financiële businessmodellen, nieuwe organisatievormen, de verschuiving van bezit naar het delen en van product naar dienst. Ook ontwikkelingen als de cloud, 3D-printing en big data ondersteunen de trends en bepalen hoe wij met elkaar omgaan.”

‘‘De ‘game changing’ ondernemingen zijn vooral actief op drie terreinen. Ten eerste op gebied van nieuwe technologie, zoals 3D-printen en zelfsturende auto’s. Dit wordt vanuit de ICT aangestuurd en veroorzaakt grote veranderingen in de maatschappij. Ten tweede kunnen met an met behulp van nano-technologie nieuwe materialen worden gemaakt. Wanneer dit op grote schaal wordt gebruikt, zal dat grote vernieuwingen opleveren. Ten slotte zijn er ook grote veranderingen op het gebied van het menselijk lichaam gaande. Ons lichaam kan steeds beter worden gecodeerd en geprogrammeerd.’’

Innoveren, hoe doe je dat?

Jacqueline benoemt het boek ‘De innovatiemotor’ van Marko Hekkert, waarin hij vertelt hoe je systeeminnovatie van de grond kunt brengen. ‘‘Je kunt niet zomaar in je eentje innovatie toepassen. Of innovatie aanslaat, hangt af van de massa. Zo heb je niets aan één energieneutraal huis. Dit heeft pas nut bij een hele stad of wijk, waarvoor een gezamenlijke stap moet worden gezet.”

Hoe staat het met innovatie in Nederland?

‘‘Op de terreinen chemie, elektronica en voeding horen we in Nederland bij de top van de wereld. Dat is erg positief. Ook de mkb-bedrijven zijn in Nederland goed op weg met duurzaamheid en recycling. Nederland gaat steeds meer op Amerika lijken. Er zijn namelijk relatief veel bedrijven en start-ups in ons land en die aantallen blijven groeien.”

‘‘In de jaren ‘90 stond Nederland aan de top qua visie en planning, maar in de uitvoering zijn wij minder goed. Het voeren van een consequent klimaatbeleid vinden we maar lastig. De overheid is namelijk alleen maar met het begrotingstekort bezig. Toch is er in het bedrijfsleven genoeg wil om maatschappelijk verantwoord te ondernemen, maar Nederland is lastig te verduurzamen. Dit komt door de vele mensen op een kleine oppervlakte, de intensieve landbouw en de zware industrie. Door zaken als de klimaatverandering moeten we naar duurzame energievoorzieningen toe groeien. Aankomende tien jaar zijn namelijk beslissend om te kunnen garanderen dat wij de wereld leefbaar achterlaten voor een volgende generatie.”

Zorgt innovatie voor minder werk?

‘‘Ik zie de invloed van innovaties op ons werk niet zo somber in. Door de robotisering en automatisering ontstaan er nieuwe banen. De ontwikkelingen zorgen voor nieuwe gebieden waarin ook werk is. Door de vergrijzing kan niet iedereen meer 40 uur werken en daardoor wordt steeds meer werk opgedeeld. Er komen nieuwe manieren om samen te werken, waarbij delen centraal staat. Zo delen grote universiteiten steeds meer hun kennis via het internet, zodat de informatie voor iedereen beschikbaar is.’’